Transilvanija je predio bogat mitovima i legendama sa regijama koje su posljednje velike divljine Evrope.
Transilvanija je rumunski i stoga globalni naziv za ovu istorijsku pokrajinu koja obuhvata čitav prostor karpatske i transkarpatske Rumunije, njen – jednostavno rečeno – zapadni dio. Njeno ime na latinskom znači “sa druge strane šume”, a u srednjem vijeku se koristio i naziv Ultrasilvanija, što bi značilo “iza šume”. Na toj liniji je i stari ukrajinski naziv Zalesje, pošto je les – šuma; inače, les je i naša reč, samo što je danas slabo koristimo.
Njemci su ovu oblast nazivali i Zibenburgen, po sedam tvrđava koje su tamošnji Sasi sagradili. Ovaj naziv je uticao i na to da Poljaci oblast nazovu Sjedmiogrod a Ukrajinci još i – Semigorod. Mađari, koji su njome vladali skoro hiljadu godina, sa prekidima, i koji u njoj i danas žive u velikom broju, nazivaju je Erdelj.
Kao specifičnost formirala se u periodu između 11. i 16. vijeka, kao dio Ugarskog kraljevstva, a potom je do 17. vijeka bila autonomna kneževina u vazalnom položaju u odnosu na Otomansko carstvo, pa potom ponovo dio Ugarske kojom su vladali Habzburzi.
Kamena crkva Svetog Nikole u Densušu, sagrađena na temelju paganskog hrama od materijala iz dačanske prestonice Sarmizegetuze. Nakon Prvog svjetskog rata postala je dio Rumunije, koja ju je tokom Drugog nakratko izgubila ali potom za stalno povratila.
Njeno ime se prvi put u istorijskim spisima pojavljuje u 12. vijeku, kao oblast koju na sjeveru i istoku okružuju Karpati, Transilvanijski Alpi na jugu i planine Bihor na istoku. Okolne oblasti Maramureša, Krišane i Banata se uglavnom smatraju njenim integralnim dijelom.
Uz svoje rumunsko i mađarsko nasljeđe, Transilvanija je bogata saskom kulturnom tradicijom (Sasa – za one koji ne znaju, u pitanju je njemačko pleme).
Postoji sedam istorijskih saskih sela koja imaju dobro sačuvane utvrđene crkve, u Bijertanu, Kalniku, Diržiju, Prežmeru, Saskizu, Valja Viloru i Viskriju. Istorijski centar Sasa u Transilvaniji je grad Segešvar.
U dalekoj prošlosti, tokom antike, u njoj se nalazilo jezgro dačanskog kraljevstva od 1. vijeka p.n.e. do 1. vijeka n.e, i koje je pod imperatorom Trajanom postalo rimska provincija Dakija.
s
Nakon što su se Rimljani povukli oko 270. godine, Dakija je pregažena u nekoliko sukcesivnih napada varvarskih plemena. Stoga su se romanizovani Dačani povukli ili u planine i sačuvali svoju kulturu, ili su migrirali na jug.
Teritorija je potom naseljena romanizovanim stanovništvom južno od Dunava, sa Balkana. Svi oni zajedno su vremenom formirali rumunsku naciju.
Mađari su područje osvojili krajem 9. vijeka i već 1003. godine učvrstili svoju stegu nad njim, nakon što je po legendi njihov kralj Stefan I porazio lokalnog kneza Đulu.
Vlast su potom u ime Ugarskog kraljevstva kao krajinsko područje konsolidovali Sekelji, narod srodan Mađarima, i Sasi, odnosno njemački doseljenici. Mađari su sve vrijeme ohrabrivali njegov ekonomski razvoj.
Uprkos kratkotrajnom prekidu tokom tatarske invazije 1241. godine, Transilvanija je, iako integralni dio Ugarskog kraljevstva, evoluirala u narednim vijekovima u posebnu autonomnu jedinicu sa sopstvenim vojvodom na čelu, sa svojim jedinstvenim iako etnički heterogenim vlastelinima (među njima je bilo i Sekelja i Sasa i Mađara), i sa svojim sopstvenim “ustavom”.
Poslije velike turske pobjede u Bici na Mohaču 1526. godine, kada su do nogu potukli Ugare, Transilvanija efektivno postaje nezavisna.
Njen vojvoda Janoš Zapolja, koji je te istog ljeta gospodnjeg u novembru izabran za kralja Ugarske, poveo je 12-godišnji rat protiv Ferdinanda I, habzburškog pretendenta na ugarski tron.
Potom je Ugarska podjeljena između Habzburga i Osmanlija, dok se Transilvanija 1566. godine transformisala u samoupravno kneževstvo koje se našlo u vazalnom, podaničkom položaju prema Osmanskom carstvu.
Narednih stotinu godina Transilvanijom će vladati dinastija Batori, od 1570. do 1613. godine, uz prekid kada vlast preuzima Stefan Bočkaj 1605-06, potom Gabor Betlen 1613-29. i Đorđe Rakoci I1630-48.
Za sve to vrijeme, ko god da je sjedio na erdeljskom tronu igrao je između dvije vatre i huškao turskog sultana habzburškog imperatora Svetog rimskog carstva, kako bi očuvao nezavisnost.
Iz serije unutrašnjih vjerskih konflikata, praćenih habzburškim intervencijama, izašla je Transilvanija kao sila od međunarodnog značaja, sa reputacijom branioca ugarskih zlatnih sloboda protiv austrijskih nasrtaja, i kao bedem protestantizma u Istočnoj Evropi.
Tokom vlade Đorđa Rakocija II 1648-60. godine, Turci odlučuju da obuzdaju narastajuću moć Transilvanije, pa anektiraju vitalne zapadne segmente njene teritorije i na tron 1662. postavljaju Mihalja Apafija.
Devetnaest godina kasnije Osmanlije doživljavaju poraz na kapijama Beča. U kontraofanzivi Habzburga, Transilvanija biva pregažena njihovim trupama i priznaje vlast imperatora Leopolda I, 1687. godine.
Nedugo potom, Transilvanija će biti pripojena Habzburškoj Ugarskoj i dolazi pod direktnu kontrolu imperatorovih guvernera.
Nakon što Turci Karlovačkim mirom 1699. godine priznaju gubitak Transilvanije, anti-habzburški elementi unutar kneževstva postepeno se potčinjavaju caru, da bi se otpor u potpunosti završio 1711. godine Satmarskim mirom.
Naredno stoljeće su obilježili snažan pritisak rimokatoličkog klera i birokratska vladavina koji su podrili osobenost Transilvanije.
Snažan pro-mađarski pokret je zasjenio uticaj sekeljskog i saskog plemstva i doveo do kraja separatne administracije ove oblasti i njene pune integracije u Ugarsku.
Shodno tome, tokom Mađarske revolucije iz 1848. godine, tamošnje se sekeljsko stanovništvo snažno identifikovala sa pobunjenicima, baš kao što se i dan-danas smatra Mađarima sekeljskog plemena.
Sa druge strane, rumunski žitelji ove istorijske pokrajine, koji su počeli da razvijaju sopstvenu nacionalnu svijest i da agituju za šira politička i vjerska prava, stali su na stranu Habzburga.
Zato je nakon gušenja ovog ustanka Transilvanija izdvojena ponovo iz Ugarske i pretvorena i habzburšku krunsku zemlju, pod direktnom i apsolutičkom kontrolom Beča. Međutim, ovo nije dugo potrajalo, pa je 1867. godine, u sklopu dogovora između Beča i Budimpešte o stvaranju Austrougarske monarhije, Transilvanija vraćena Ugarskoj.
Sa porazom Dvojne monarhije u Prvom svjetskom ratu, Rumuni – tada već većina u Transilvaniji – proglasili su u Alba Juliji pripajanje Rumuniji krajem 1918.
Dvije godine docnije, saveznici su potvrdili ovo ujedinjenje Trijanonskim sporazumom. Mađarska je u toku Drugog svetskog rata povratila oko dvije trećine Transilvanije, ali se cijela regija 1947. vratila Rumuniji, koje je i danas dio.
