Ljudi su veoma radoznala bića i sa velikom sigurnošću možemo tvrditi da je već od formiranja prvih primitivnih naseobina naš znatiželjni pogled bio okrenut ka nebu i zvijezdama. Baš zato ne treba da čudi što je od prvog, istorijskog leta avionom braće Rajt 1903. do Gagarinovog leta u svemir prošlo samo 58 godina.
Piše: Aleksandar Ivanić
Danas su snovi nešto veći, želja nam je da osvojimo i osnujemo kolonije na Mjesecu i Marsu, ali da li smo u mogućnosti da u tome i uspijemo? Zapravo, tehnologiju već posjedujemo, a NASA procjenjuje da se kolonija na Mjesecu može izgraditi za 20-40 milijardi dolara u periodu od deset godina. Poređenja radi, toliko otprilike iznosi budžetski višak Njemačke za 2017. godinu.
Mjesec je bogat vrijednim resursima, pogodovao bi razvoju novih tehnologija koje bi našle primjenu i na Zemlji, otpočela bi nova svemirska trka, a pored toga, bio bi važna polazna tačka za dalje osvajanje Sunčevog sistema i svemira uopšte. Takođe, mnogo je jeftinije opskrbljivanje svemirskih stanica sa Mjeseca, nego sa Zemlje.
Onda, kada ćemo početi da se pakujemo?
Vjerovatno ne još neko vrijeme. Prije svega, problem nastaje u samom finansiranju, teško je osigurati vladine investcije za tako dugoročan i, složićemo se, neizvjestan poduhvat.
Međutim, ako nakratko zanemarimo sve polazne poteškoće i ako počnemo da gradimo koloniju danas, kako bi to izgledalo?
Uporedimo to sa kolonizacijom novih kontinenata. Vladari su slali istraživače koji bi, ako bi ih poslužila sreća, nabasali na kopno, istražili ga i proglasili vlasništvom monarha i kraljevstva čije ime i znamenje predstavljaju. U početku, nova naseobina bi isključivo zavisila od matične zemlje i dobara koje bi dobijali odatle. Ukoliko naseobine ne bi postale samoodržive, propadale bi, a opstajale bi one koje bi uspjele da se otrgnu od zavisnosti od matične države. Život bi se zasnivao na resursima i materijalima koje prerade i proizvedu u novoj koloniji, ali i na razmjeni i trgovini dobrima. U tom slučaju, naseobina bi rasla i dolazili bi novi doseljenici u potrazi za boljim i perspektivnijim životom.
Dakle, kolonizacija Mjeseca bi, načelno, izgledala isto, ali, nadajmo se, sa nekoliko miliona nedužnih žrtava manje. Takođe, Mjesec je nešto manje gostoljubiv od nekadašnjih kolonija na Zemlji.
Naime, jedan dan na Mjesecu traje 29 zemaljskih, zatim, razlika u temperaturi između osunčane i strane koja je u sjenci iznosi oko 3.000 stepeni celzijusa, ne postoji atmosferski omotač koji bi nas štitio od udara asteroida ili od kosmičkog zračenja. Dobra stvar, s druge strane, jest to što istraživanje Mjeseca traje već oko šezdeset godina, počev od misija Apolo, a otada su mnoge zemlje u okviru svojih svemirskih programa dale određeni doprinos u istraživanju Mjeseca, tako da posjedujemo odgovarajuće znanje i tehnologije za postavljanje prve manje lunarne baze čija bi izgradnja bila završena u okviru jedne decenije.
Kako je slanje ljudi i opreme u svemir veoma skupo, prve „pošiljke“ bi podrazumijevale minimalne količine opreme i mali broj ljudstva. Stacionirali bi se u prirodnim skloništima poput pećina i kratera u blizini polova gdje dan traje šest mjeseci. Astronauti ne bi ostajali dugo, a naseobina bi se napuštala između misija, jer solarne ćelije ne mogu da proizvedu dovoljno električne energije tokom lunarne noći.
Međutim, ni tokom ove faze ne bismo svi bili pogodni za odlazak na Mjesec. Prvi naseljenici svakako bi bili naučnici koji bi detaljnije istraživali sastav tla i čiji bi eksperimenti doveli do novih saznanja u iskorištavanju dostupnog lunarnog materijala, poput prerade leda i obezbjeđivanja pitke vode. A voda je potrebna i za druge stvari pa se tako može iskoristiti i u eksperimentima sa uzgojom hrane ili za proizvodnju vodoničnih gorivih ćelija koje bi dobro došle kada zakažu solani paneli, takođe koristi se i za izdvajanje vodonika i kiseonika za raketno gorivo.
Već ovo bi bilo dovoljno da omogući određenu samoodrživost i obezbijedi trgovinu sa Zemljom, a samim tim da privuče i dodatne investitore. Dalji razvoj bi išao u pravcu potpune samoodrživosti što bi podrazumijevalo preradu dragocjenih metala i drugih sirovina među kojima je najprivlačniji helijum-3, izotop koji bi se koristio kao gorivo u nuklearnim stanicama, te kao čistiji i jeftiniji izvor energije, bio bi idealna zamjena za nuklearno gorivo koje trenutno koristimo.
Mogućnosti upotrebe ovog elementa već razmatraju naučnici uključeni u kineski svemirski program. Isto tako, rudarenje asteroida bi postalo interesantna mogućnost, a za izgradnju objekata bi se sada moglo koristiti i Mjesečevo tlo, jer sadrži sve sastojke potrebne za proizvodnju betona pa bi se tako mogli graditi objekti koji bi inače bili preveliki za dopremanje sa Zemlje. Takođe, napredak u 3D štampi bi doveo do toga da prvi naseljenici mogu da proizvedu praktično sve što im je potrebno. Izgleda da replikatori iz „Zvjezdanih staza“ i nisu više tek puka naučna fantastika.
Teško je reći kada bi ovakva naseobina bila zaista pogodna za prve doseljenike koji nisu naučnici. Nesumnjivo je da bi razvoj bio postepen, naučne eksperimente bi smijenila pojava industrije, a kolonija bi morala da prođe i kroz neke druge faze koje su se tokom istorije odvijale na Zemlji, ponajprije ekonomske. Tek tada bi se mogao očekivati značajniji rast populacije na Mjesecu što bi dovelo do još jedne prekretnice, ovaj put socijalne.
Naime, neki od ovih doseljenika dobili bi prvo dijete rođeno van Zemlje, što bi praktično označilo početak nove ere. Mjesec više ne bi bio mjesto predodređeno isključivo za rad naučnika i istraživača, već bi postao dom, pogodan za život i osnivanje porodice. Odavde bi razvoj išao mnogo brže, a pravci u kojima bi tekao bi postali prilično nepredvidivi.
Ukoliko biste željeli da naučite više o tome šta je STEM, posjetite stranicu – RoboKids edukativni centar Banja Luka
