Prema Krivičnom zakonu Republike Srpske, za zlostavljanje djeteta ili maloljetnika predviđena je kazna zatvora do maksimalno dvije godine, za silovanje i obljubu nad nemoćnim licem propisana je kazna od 3 do 15 godina, dok je za polno nasilje nad djetetom propisana kazna od 1 do 8 godina zatvora. U poređenju sa zemljama u okruženju, ovo su daleko najblaže kazne koje se izriču za počinioce bilo kakvog oblika nasilja nad djecom!
Piše: Goran Maksimović
Pojam nasilje nad djecom je dosta uobičajen u svakodnevnom govoru i u medijima, ali pravno gledano on nije sistematizovan pod tim pojmom, već je rasut na više krivičnih djela. Rukovodilac Kancelarije vladavine prava iz Kotor Varoša Mladen Grbić kaže da tome doprinosi i razdvajanje maloljetnika od djece.
“Prema Krivičniom zakonu Republike Srpske maloljetnici su lica od navršenih 14 do 18 godina života. Prilikom propisivanja krivičnih djela zakonodavac je drugačije kvalifikovao pojedina krivična djela u smislu visine kazne i drugih posljedica, naročito ako su ona učinjena prema maloljetnicima ili prema djeci”, kaže Grbić.
Nasilje nad djecom možemo svesti na nekoliko krivičnih djela – zlostavljanje, obljuba nad nemoćnim licem, kao i polno nasilje nad djetetom.
“Takođe, nasilje nad djetetom u određenom smislu predstavljaju i navođenje na samoubistvo i pomaganje u samoubistvu, otmica, trgovina ljudima radi vršenja prostitucije, iskorištavanja djece i maloljetnih lica za pornografiju, proizvodnja i prikazivanje dječije pornografije, zapuštanje i zlostavljanje maloljetnog lica. Što se tiče propisanih kazni, zlostavljanje djeteta ili maloljetnika se kod nas kažnjava kaznom zatvora do dvije godine, dok se u Srbiji, bez preciziranja nad kim se vrši, izriče kazna zatvora do godinu dana. U slučaju silovanja i obljube nad nemoćnim licem kod nas su propisane kazne od 3 do 15 godina, u Srbiji za isto krivično djelo izriče se kazna u trajanju od 5 do 15 godina, dok se u Hrvatskoj izriče najmanje 3 godine zatvora. Kad stoji samo minimalna kazna, onda je maksimalna 20 godina kao generalno propisana kazna zatvora. Takođe postoji i kazna dugotrajnog zatvora u trajanju od 25 do 45 godina zatvora”, ističe Grbić.
Važno je napomenuti da je Kazneni zakon Republike Hrvatske krivična djela polnog zlostavljanja i iskorištavanja djeteta svrstao u posebnu grupu što predstavlja pridavanje značaju tog problema.
“Sud izriče kazne u tim zakonskim okvirima uzimajući u obzir olakšavajuće i otežavajuće okolnosti, a naročito stepen krivične odgovornosti, pobude iz kojih je djelo učinjeno, stepen ugrožavanja i povrede zaštićenog dobra, okolnosti pod kojima je djelo učinjeno, raniji život učinioca, kao i druge okolnosti koje se odnose na ličnost učinioca. Sud takođe može ublažiti kaznu ispod granice koja je propisana kada zakon predviđa da se učinilac može blaže kazniti ili kad utvrdi da postoje olakšavajuće okolnosti koje ukazuju da se i sa ublaženom kaznom može postići svrha kažnjavanja”, naglašava Grbić, i dodaje da ako je propisana kazna od minimalno 10 godina, može se ublažiti da kazna bude minimalno 5 godina, odnosno ako je najmanja mjera kazne zatvora od 5 godina, kazna se može ublažiti da bude 2 godine.
Udruženje građana “Zdravo da ste” iz Banjaluke je u saradnji sa organizacijom “Zemlja djece” iz Tuzle, u okviru projekta “Lanzarote konvencija u BiH”, koji je podržala i Evropska unija, izradilo analizu pravnog okvira u BiH u odnosu na Konvenciju Savjeta Evrope o zaštiti djece od seksualnog iskorištavanja i seksualnog zlostavljanja. Koordinatorka dječijih prava u UG “Zdravo da ste” Aleksandra Štrbac kaže da se nakon te analize došlo do zaključka da se domaći zakonski okvir u BiH mora unaprijediti u nekoliko segmenata.
“Potrebno je definiciju djeteta uskladiti sa UN Konvencijom o pravima djeteta i Konvencijom o zaštiti djece od seksualnog iskorištavanja i seksualnog zlostavljanja, da se djeca u svim zakonima definišu kao osobe do navršenih 18 godina starosti, povećati starosnu granicu za pristanak djeteta na spolni odnos na 16 godina, kao i da se pravosnažno osuđenim počiniocima krivičnih djela seksualne zloupotrebe i iskorištavanja djeteta trajno zabrani bavljenje zanimanjima, aktivnostima i funkcijama čiji rad podrazumijeva bilo kakav kontakt sa djetetom”, rekla je Štrpčeva.
Takođe, ona je naglasila da zakonom jasno treba definisati da se u krivično-pravnim postupcima seksualne eksploatacije djece od djeteta mogu uzeti najviše dvije izjave uz prisustvo stručne osobe, odnosno psihologa, uz obavezno korištenje audio-video tehnike.
“Mislim da je u zakonima o socijalnoj zaštiti djeci koja su žrtve seksualne eksploatacije potrebno dodijeliti status korisnika socijalne zaštite, kao i to da je neophodno uspostaviti specijalizovane službe koje bi radile sa djecom žrtvama i članovima njihovih porodica, a sve u cilju njihovog potpunog oporavka i reintegracije”, kazala je ona.
Na kraju, dodala je da je istraživanjem koje je sprovedeno u okviru projekta “Lanzarote konvencija u BiH” utvrđeno da se dosadašnje pozitivne zakonske odredbe koje bi trebalo da štite djecu u slučajevima seksualnog nasilja i zlostavljanja često nisu poštovale od strane profesionalaca i uključenih službi.
Najavljena izmjena Krivičnog zakona
Da podsjetimo, nakon što su novinari razotkrili pedofila u Banjaluci, ministar pravde Republike Srpske Anton Kasipović obećao je reformu krivičnog zakonodavstva kada je u pitanju seksualno nasilje nad djecom. Ona podrazumijeva strožije kazne, jasno definisane pojmove djeteta i maloljetnika, kao i registar pedofila.
eTrafika.net
[post_ender]
